Ваҳдат яке аз омилҳои таъмини устувории низоми ҷаъмияти ва сафарбарнамои мақсадноки аъзоёни ҷомеъа барои нойл омадан ба ҳадафҳои умумии инкишоф маъҳсуб мешавад. Бинобар ҳамин ҳам ҳузури ин падидаро дар сатҳои мухталиф қабл аз ташаккули миллат ( оила, гуруҳо, умумиятҳои иҷтимоӣ ва ғайра) низ пайваста дучор омадан мумкин аст. Яъне ҳар як умумияти иҷтимоӣ, аз ҷумала ҷомеъа дар маҷмуъ, пайваста эҳтиёоҷ ба нигоҳдорию инкишофи чунин ваҳдату ҳамбастагиро ҳисс мекунад. Вале бояд тазаккур дод, ки бо вуҷуди чунин собиқа мудовими таърихӣ доштанаш падидаи мазкур аз нигоҳи таълили иҷтимоӣ танҳо пас аз асри 19 инҷониб васеъ мавриди баррасии ҷомеъшиносон қарор гирифтааст.Консепсияи рафтори иҷтимоӣ аз ҳамдигар афзалитманди аъзоёнӣ ҷомеъа ва таҳкимбахши ваҳдати онҳоро мо дар консепсияҳои муосири сотсоиологӣ дар равияи интераксионизми иҷтимоӣ вомехурем, ки ба консепсияи иҷтимоӣ наздики аст, аммо фақат бо татбиқкунӣ ба қонунҳои иҷтимоӣ амали намешавад. Бо назардошти ин бисёре аз ғояҳои Форобӣ мутобиқан ба ҷустуҷӯи асосҳои таҳкими ваҳдат дар ҷомеъаи муосири мо мубрам ва шоистаи таваҷҷӯҳ аст. Ин, қабл аҳ ҳама, ба вобастаии характери ваҳдати иҷтимоӣ дар ҷомеъа чарханда аз сохтори ҷомеъа дахл доранд. Ин масаъала дар дар асари антропологи маъруфи муосири Ҷ. Мердок «Сохтори иҷтимоӣ» дар ашкли ғайримустақим нишон дода мешавад. Пайванду ҳамбастагӣ қисматҳои ҷудогонаи ҷомеъа – гуруҳои иҷтимоӣ ва этникӣ, зимнан, ҳамчун умуман ҷомеъа – гурӯҳҳои иҷтимоӣ ва этникӣ, зимнан, ҳамчун умуман ҷомеъа метавонад характери деструктивӣ дошта бошад, агар дар асоси ваҳдат ташкил ва густариш ёбад. Дар ҷомеъаҳои ба ҷомеъаи мо шабеҳ намуди (типи ) гузаранда, вақте ки гуногунрангии иҷтимоӣ ба парокандагии махсусан муҳим аст, аммо на аз ҳисоби фишори зӯроварона, ё боздорӣ, балки аз тариқи ҷустуҷӯи аҳдоф низоми аз тарафи ҳамагонҷонибдоршованда дар гуногунрангии иҷтимоӣ ва этникӣ, ки ба ризояту мусолиҳа ва ҳамоҳангосозии муносибатҳо ягона роҳест.”
Ҳамин тавр, ваҳдати миллие, ки имрӯз дар Тоҷикистон поягузор шудааст, воқеан ҳам тавонист дар роҳи таъмин рушти босуботи иҷтимию сиёсӣ ва иқтисодию фараҳангии кишварамон мусоидат намояд. Ин ваҳдат пеш аз ҳама дар хомуш кардани оташи ҷанги шаҳрвандӣ ва истиқрори сулҳи миллӣ таҷассум ёфт, ки кулли аъзоёни ҷомеъа мо интизораш буданд. Имрузҳо алҳли илми кишварҳои мухталиф барои тадбиқ ин тарҷриба дар кишварҳои дигар онро меомӯзанд ва саҳми босазои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ Пешвои миллат мӯҳтарм Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ баҳои баланд медиҳанд.
Аз ин рӯ Пешвои миллат пайваста таъкид менаомяд, ки ваҳдату ҳамбастагӣ ба сифати кафили пешрафти ҷмеъа бояд пайгирона дар фаъолияти кулли ниҳодҳои расмию ғайрирасмии ҷомеъа эътироф карда шаванд ва барои дар зеҳи аъзоёни ҷомеъа ҷой додани мӯҳтаоӣ онҳо иқдомҳои ҷиддию ҳамешагӣ сурат гирад. Ин ҳидояти Пешвои миллат ба хотири таъмини сулҳу рушти босуботи иҷтимоӣ дар миёни кулли қишрҳои ҷомеъа якдилона дастгирӣ ёфта, он тавонист ба омили муттаҳидшавии онҳо атрофии мақсади умумии рушди кишварамон тадбил ёбад.
Илҳом Қурбоншоев
номзади илмҳои фалсафа